Artykuły, Popularne

„Łódź, roku piątego, barykad wśród dymu”

2018-01-21

W latach międzywojnia powstał robotniczy utwór „Pieśń o Łodzi” – śpiewany na melodię z filmu „Petersburskie noce” (1934). Autorką tekstu była Zula Pacanowska, pisząc go przebywała w więzieniu.

Zula Pacanowska, właściwie Rachela Lea (Róża) Pacanowska-Krengel (1904-1942) była komunistką, działaczką ruchu robotniczego, aktorką i poetką. Urodzona w Łodzi, udzielała się w teatrze, m.in. na Scenie Robotniczej Witolda Wandurskiego. Aktywna w Kole Kobiet w Stowarzyszeniu Wolnomyślicieli Polskich, członkini PPS-Lewicy oraz KPP. Kilkakrotnie aresztowana za działalność polityczną – spędziła w więzieniach w sumie 10 lat. W 1940 roku trafiła do Litzmannstadt Ghetto, gdzie współzakładała Organizację Antyfaszystowską – Lewicę Związkową, do przeprowadzania akcji sabotażu. Do Organizacji należał m.in. Arnold Mostowicz.

Zula, na podstawie jednej z relacji, w getcie była sanitariuszką i zajmowała się chorymi na tyfus. Razem z nimi została wywieziona do obozu zagłady Kulmhof. Do 2017 roku była patronką jednej z łódzkich ulic, „zdekomunizowano” ją na mocy postanowienia IPN i wojewody łódzkiego Zbigniewa Raua.

Pieśń o Łodzi.

Łódź, miasto czerwonych kominów,
Łódź, walki czerwonej jak krew,
Łódź, roku piątego, barykad wśród dymu,
Łódź, znowu powstaje na zew.

Ref. Strajk dudni ulicą,
Już pędzi konnica,
W powietrzu świst kul,
Kamieni grad.

Szajblerzy, Poznańscy i Wimy,
W mur Gdańskiej uderzym u krat.
Gdy milkną syreny i głuchną motory,
Łódź kuje nowy nasz ład.

Ref. Strajk dudni ulicą… itd.

Źródło: Polskie pieśni rewolucyjne 1918-1939, Warszawa 1950, s. 93.

Pieśń o Łodzi, autorstwa Zuli Pacanowskiej